Zastanawiałeś się, jak to jest z prawem autorskim? Co powinieneś wiedzieć, zanim podpiszesz umowę z wydawnictwem? Tak? To doskonale, bo mamy odpowiedzi na Twoje rozterki.
Właściwie to odpowiedzi udzieli Karolina M. Wojciechowska, która specjalizuje się w prawie autorskim. Pracuje w Art&Law. Co ma do powiedzenia Karolina na temat prawa autorskiego i umów?
Przede wszystkim umowę można negocjować. Nawet trzeba. Dobrze napisana umowa to solidny fundament przyszłej, owocnej dla każdej ze stron współpracy.
1. Czy przenosisz autorskie prawa majątkowe do Twojego utworu – czego nie polecam- czy zawierasz umowę licencyjną? Jeżeli licencja to wyłączna czy niewyłączna?
Przenosząc autorskie prawa majątkowe, w zakresie w umowie wskazanym, pozbawiasz się praw do korzystania z Twojej twórczości na rzecz wydawcy. Umowa licencyjna dla Ciebie będzie korzystniejsza, uprawniając wydawcę do wykorzystania Twojej twórczości, ale autorskie prawa majątkowe pozostają przy Tobie, a wydawca korzysta z nich na warunkach i przez okres ustalony w umowie.
2. Na jaki czas zostanie przez Ciebie udzielona licencja?
W umowach, które widziałam najczęściej, licencja zostaje udzielona na czas oznaczony, zwykle do 5 lat. Oznacza to, że strony nie mogą jej wypowiedzieć przed upływem tego czasu, a więc musisz trwać przy Twoim wydawcy. Licencję udzieloną na czas nieoznaczony – korzystniejszą dla autora – można wypowiedzieć z zachowaniem terminów ustawowych. Jeżeli czas trwania licencji w umowie określony jest np. na 7 lat to upływie 5 lat, zgodnie z przepisami, możesz ją wypowiedzieć tak samo, jak umowę z licencyjną zawartą na czas nieoznaczony.
3. Ile czasu ma wydawca na wydanie Twojej książki?
Powinieneś w umowie wyraźnie wskazać, w jakim terminie zobowiązujesz wydawcę do wydania Twojej książki, aby wydawca „nie przechowywał jej na półce” zbyt długo. Jeżeli tego nie określisz, to zgodnie z przepisami, wydawca będzie miał na wydanie książki dwa lata od jej przyjęcia. Po upływie tego terminu albo terminu przez Ciebie określonego możesz umowę wypowiedzieć.
4. Czy upoważniasz swojego wydawcę do udzielania sublicencji? Jeżeli tak, to na jakich warunkach?
W umowie licencyjnej możesz, ale nie musisz, określić, że Twój wydawca będzie mógł upoważnić inny podmiot do korzystania z Twojego utworu np. wydawcę zagranicznego. Warunki finansowe dotyczące udzielenia sublicencji zwykle określasz już na etapie umowy głównej, określając stosowny procent należny Ci od wynagrodzenia uzyskanego przez wydawcę z tytułu udzielenia sublicencji.
5. Czy pozwalasz Twojemu wydawcy na tłumaczenie Twojej książki? Co z adaptacją? Czy te prawa zostają przy Tobie?
W skrócie tłumaczenie czy adaptacja to prawa zależne związane z opracowaniem Twojego utworu. Nie musisz ich przenosić i kiedy umowa na ten temat milczy, to znaczy, że ich nie przeniosłeś i dzięki temu zyskujesz większą kontrolę nad losem Twojego dzieła. Jeżeli okaże się, że napisałeś bestseller, to już całkiem z innej pozycji możesz negocjować z wydawcą wysokość wynagrodzenia za np. możliwość jego przetłumaczenia.
Nie chcesz zgubić tego artykułu? Zapisz go na swojej tablicy na Pintereście.
6. Pola eksploatacji, czyli jak wydawca może korzystać z Twojej twórczości? Czy zgadzasz się np. na wydanie audiobooka, e-booka?
Pamiętaj o dokładnym wskazaniu pól eksploatacji. Pola eksploatacji stanowią trzon umowy. Określają sposób wykorzystania Twojego utworu i powinny być określone jak najprecyzyjniej, chwilami wręcz „łopatologicznie” tak, aby już na wstępie wiedzieć, w jakim zakresie Twój utwór może być eksploatowany. Jeżeli godzisz się, aby ten sam wydawca wydał Twoją powieść w formie i drukowanej, i w formie audiobooka – zawrzyj to w umowie.
7. Redakcja Twojej książki. Na jakie zmiany możesz się zgodzić?
Redakcja jest konieczna, ale nie może ingerować w treść Twojej książki zbyt mocno. Nie może naruszać integralności utworu. Bez Twojej zgody wydawca nie może usuwać rozdziałów, dokonać podziału tekstu przez rozdzielenie go tytułami, śródtytułami.
8. Wyjaśnij klarownie sposób wydania, dopytaj o rodzaj okładki, papieru, zagwarantuj sobie możliwość akceptacji ostatecznego projektu książki.
Nie każdy wydawca się na to zgodzi, ale możesz starać się doprecyzować, jak ostatecznie zostanie wydana Twoja książką. Papier, jego gramatura, ma znaczenie. Ilustracje – jeszcze większe. Doradzam też, abyś zagwarantował sobie prawa akceptacji wyglądu okładki, aby uniknąć przykrych niespodzianek. Obraz powinien uzupełniać słowo.
9. Pieniądze. Nie tylko wysokość wynagrodzenia, ale i sposób dokonywania rozliczeń. Jakimi kanałami sprzedaży posłuży się wydawca?
Nawet jeśli masz zagwarantowane w umowie solidne wynagrodzenie, to musisz jeszcze wiedzieć, kiedy je otrzymasz. I pamiętaj, że jeżeli Twoje wynagrodzenie zależy od wysokości wpływów od sprzedaży, to masz prawo do otrzymania informacji od wydawcy, ile egzemplarzy książki się sprzedało i ile na tym zarobiłeś. Określenie przez wydawcę sposobu dystrybucji w umowie pozwoli też uniknąć zaskoczenia w momencie, gdy zobaczysz Twoją książkę w sprzedaży w supermarkecie.
10. Jakie kary umowne mogą Cię spotkać np. za nieterminowe dostarczenie tekstu?
Ustalaj realne terminy przekazania przez Ciebie Twojego dzieła do akceptacji przez wydawcę, a kiedy dostrzeżesz w umowie kary umowne np. za opóźnienia w jego oddaniu – obniżaj je. To oczywiście nie wszystko. Każda umowa to osobny przypadek. Najważniejsze jest, abyś pamiętał, że nie musisz podpisywać „wzorca” umowy przedstawionego przez wydawcę. Nadaj Twoim umowom, podobnie jak Twojej twórczości, indywidualny rys.
Jesteśmy dziewczynami, nieumiejącymi żyć bez pisania. Dzięki niemu zyskałyśmy przyjaźń na całe życie. Piszemy głównie w nurcie fantasy i dzielimy się swoją wiedzą. Wierzymy, że dzięki systematycznej pracy i przyjemności tworzenia Twoja powieść może pojawić się na półkach księgarń.