Kim jest docelowy odbiorca? Osoba, od której zależy, w jaki sposób zaplanujesz swoją pracę. Praktycznie jeszcze przed rozpoczęciem pracy nad książką powinieneś zadać sobie pytanie: dla kogo chcę napisać swoją książkę?
Wstępnie grupy docelowe można podzielić na dwie ogólne grupy.
Grupa odbiorców – wiek czytelników
1. Najmłodsi
Pisanie dla dzieci znacznie różni się od pisania dla dorosłych czy nawet młodzieży. Zdania muszą być przejrzyste, nie za bardzo skomplikowane, łatwo przyswajalne. Słowa powinny być proste – nie stosujesz tu zbyt wielu różnorodnych czy trudnych synonimów, ponieważ dzieci po prostu ich nie zrozumieją i sfrustrowane rzucą książką o ścianę. Dosłownie. Takie książki oprócz przyjemności powinny również uczyć poprzez ukazanie morału – dzięki temu rodzice chętniej po nie sięgają.
2. Młodzież
Zaliczam do niej zarówno jedenastolatków, jak i osiemnastoletnich maturzystów. Z tego też powodu panuje tu spory rozstrzał. Trochę inaczej napiszesz powieść dla gimnazjalisty niż dla licealisty. Jednak zawsze królują te same tematy fabularne: miłość, przygoda, akcja, magia. Wystarczy spojrzeć na dzieło J. K. Rowling, którym podbiła serca milionów nastolatków, a także wielu dorosłych. Jej cykl o Harrym Potterze zawiera wszystko, czego młodzi ludzie potrzebują. Zauważ, że jej projekt jest ambitny i włożyła w niego nie mniej pracy, niż gdyby pisała dla dorosłych.
Co do sposobu napisania powieści możesz pokusić się o dłuższe zdania i nieco bardziej złożone struktury, lecz z górnolotnym słownictwem nadal bym uważała. Młodzież szybko się nudzi i nie potrzebuje niezrozumiałych słów czy przydługich opisów – te zapewniają im szkolne lektury i to z naddatkiem.
3. Dorośli
Trzecią najbardziej różnorodną grupę stanowią dorośli. W tej grupie dokonaj dodatkowego podziału, określając czy chcesz dotrzeć do młodych dwudziestoparolatków, dojrzałych czterdziestolatków, czy może osób przebywających na emeryturze. Pisząc dla pierwszych, ważna może okazać się praca, studia, miłość – dla drugich, rodzina oraz stabilizacja; albo jej brak. Natomiast dla trzecich powieści obyczajowe o różnej tematyce.
To są tylko przykłady, ponieważ każdy czytelnik jest indywidualistą. Ważne jest, aby poznać zainteresowania czytelników. Ale nie popadaj w paranoję: każdy temat może okazać się niezwykle chwytliwym, ale również takim, o którym nikt nie zechce przeczytać.
Pisząc dla dorosłych, możesz używać zawiłych struktur, nieznanych zwrotów, czy filozoficznych metafor, zakładając, że odbiorca je zrozumie. Jednak i tutaj doradzałabym rozwagę – zazwyczaj lepiej nieco uprościć język. Pamiętaj, że dostosowując swoje pisanie do potrzeb większości, możesz nie móc użyć własnego unikatowego stylu. We wszystkim należy znaleźć umiar, dlatego też musisz sam dokonać wyboru.
Grupa odbiorców – typ oraz jakość grupy docelowej
Pragnę teraz poruszyć kwestię dość delikatną, ponieważ wielu może uważać ten podział za bezsensowny i uderzający w większość pisarzy.
1. Odbiorca masowy
Taki, który czyta wszelkie nowości polecone przez znajomych, głównie mainstreamowe pozycje lub te będące na szczycie wszelkich rankingów. Nie pogardzi również książkami lekkimi, że tak powiem pożeranymi na jednym posiedzeniu. Tematyka rzadko jest mu obojętna, ale wykonanie i owszem. Taki odbiorca nie będzie zwracał uwagi na nieliczne literówki, błędy gramatyczne, źle użyte frazeologizmy, a nawet nie będzie mu przeszkadzało, że autor ma tzw. szkolny styl.
Oczywiście, znajdą się i tacy, którzy skrytykują, ale jednak przeczytają daną książkę. A przecież o to nam właśnie chodzi – o dotarcie do odbiorcy. Tylko, czy aby na pewno?
Nie chcę tym samym obrażać wielkich pisarzy (sama piszę literaturę rozrywkową), którzy również wydają mainstreamowe pozycje lub trafiają do odbiorcy masowego. Jednak jeśli o nich chodzi widać wyraźną różnicę pomiędzy nimi a autorami, którzy nie przyłożyli się dostatecznie do korekty. Wielcy pisarze, jak King, mają swój styl, szlifują go, dbając o własny warsztat.
2. Odbiorca konkretny
Dokładnie wie, jakiej prozy poszukuje – o jakiej tematyce, jakie błędy jest w stanie wybaczyć, a jakich nie. Ten typ odbiorcy jest bardziej wymagający i raczej nie będzie czytał prozy gorszej jakościowo. Choć i jemu może się to przytrafić. Jest również bardziej krytyczny i potrafi lepiej wyartykułować własną opinię na temat przeczytanej książki.
3. Grono krytyków
Tak, dobrze przeczytałeś. Zauważyłeś pewnie, że wiele dzieł uwielbianych przez tłumy jest bezlitośnie biczowanych przez krytyków. Albo, że książki nagradzane różnymi nagrodami, czy też zyskujące niezwykle pozytywne oceny krytyków, nie są pozycjami, po które najchętniej sięga statystyczny czytelnik. Jednak, kto jak nie krytyk doceni Twój kunszt czy mozolnie dopracowane szczegóły? Kto zauważy zawiłości językowe, którymi celowo się posłużyłeś? Kto wytknie każdy błąd i zmiesza powieść z błotem, jeżeli będzie na to zasługiwał?
A jak jest z Tobą? W którą grupę docelową pragniesz celować i dlaczego?
Jestem niepoprawną optymistką, dla której nie ma rzeczy niemożliwych. Nie podaję w wątpliwość istnienia smoków; nawet w przeszłości udało mi się jednego oswoić. W 2018 roku wydałam swoją debiutancką powieść Zaprzysiężeni: Mrok. W 2019 roku ukazało się drugie wydanie, a w 2020 roku druga część Zaprzysiężeni: Iskra.